पुरानो ‘ब्रान्ड’मा नयाँ फिल्मको होडबाजी : न दर्शकको साथ, न लगानी सुरक्षित

काठमाडौं : नेपाली चलचित्र क्षेत्रमा वार्षिक करिब सयको हाराहारीमा फिल्म निर्माण हुन्छन्। संख्यात्मक रूपमा फिल्म बन्ने क्रम बढे पनि पछिल्लो समय मौलिक नाम जुराउनुभन्दा पुराना र सुपरहिट फिल्मका नाम सापटी लिने प्रवृत्ति मौलाएको छ।

बजारमा चर्चा कमाउन सजिलो हुने र ‘ब्रान्ड भ्यालु’ क्यास गर्न सकिने आशामा निर्माताहरूले पुराना नाममा लगानी गरिरहेका छन्।

तर, विडम्बना नै मान्नुपर्छ- यो शैलीले न बक्स अफिसमा अपेक्षित प्रभाव जमाउन सकेको छ, न त निर्माताको लगानी नै सुरक्षित गरेको छ। इतिहास बोकेका नामहरू पुनः प्रयोग हुँदा दर्शकमा उत्सुकता त जाग्छ, तर हलसम्म तान्न भने असफल देखिएका छन्।

करिब तीन दशकअघि तुलसी घिमिरेले निर्देशन गरेको फिल्म ‘बलिदान’ नेपाली चलचित्र इतिहासमै एउटा कोसेढुङ्गा मानिन्छ।

सन् १९९७ मा निर्माण भएको, मोदनाथ प्रश्रितको लेखन र श्याम सापकोटाको लगानी रहेको उक्त फिल्मले तत्कालीन समयमा क्रान्तिकारी फिल्मका रूपमा जति चर्चा पायो, उति नै प्रशंसा पनि बटुल्यो।

हरिवंश आचार्य, मदनकृष्ण श्रेष्ठ, अञ्जली लामा, नीर शाह, शान्ति मास्के, लक्ष्मी गिरीलगायतका दिग्गज कलाकारको अभिनयले दर्शकको मनमा अमिट छाप छोडेको थियो।

तर, तीन दशकको अन्तरालमा सोही ‘बलिदान’ नाम सापटी लिएर निर्माता तथा निर्देशक सन्तोष सेनले नयाँ फिल्म बनाए। गत असोज १३ गते फूलपातीबाट प्रदर्शनमा आएको यो नयाँ ‘बलिदान’ले न दर्शकको मन जित्यो, न त निर्माताको लगानी नै बचायो।

उतिबेला पञ्चायत व्यवस्थाविरुद्धको आन्दोलनलाई टेवा पुर्याएको फिल्मको नामले यतिबेला कसैको भावना छोएन, बरु बक्स अफिसमा पूर्णतः असफल भयो। ऋचा शर्मा, समीर भट्ट, हेमन्त बुढाथोकी लगायतको अभिनय रहेको यो फिल्म डुब्दा पुराना नामप्रतिको आकर्षणमा प्रश्न खडा भएको छ।

पुराना फिल्मको नाम सापटी लिएर बनेको अर्को चर्चित उदाहरण हो- ‘माइतीघर’। ६ दशकअघि निजी क्षेत्रबाट पहिलो पटक लगानी गरिएको यो ऐतिहासिक फिल्ममा माला सिन्हा, सीपी लोहनी लगायतका कलाकारले अभिनय गरेका थिए। यो फिल्म र यसका गीतहरू ६ दशकपछि पनि उत्तिकै कर्णप्रिय र चर्चित छन्।

यही लिगेसीलाई समातेर निर्माता रोहित अधिकारीले नयाँ डिजिटल युगको ‘माइतीघर’ निर्माण गरे। यो फिल्म पनि ‘बलिदान’सँगै गत असोज १३ गते नै प्रदर्शनमा आयो।

तामाङ समुदायको कथामा आधारित, धीरज मगर, मिरुना मगर, केदार घिमिरे (माग्नेबुढा), बुद्धि तामाङ, गौमाया गुरुङ लगायतको अभिनय रहेको यस फिल्मलाई समीक्षकहरूले सकारात्मक प्रतिक्रिया दिए पनि व्यावसायिक नतिजा भने सोचेअनुरूप भएन। फिल्मको व्यापार र चर्चाले पुरानो ‘माइतीघर’को उचाइ छुन सकेन।

असफलताका बाबजुद पनि पुराना नाममा फिल्म बनाउने क्रम रोकिएको छैन। ४५ वर्षअघि प्रताप सुब्बाको निर्देशनमा बनेको कालजयी फिल्म ‘परालको आगो’ को नाममा अहिले नयाँ फिल्म निर्माण भइसकेको छ। लक्ष्मण सुनारको निर्देशन र पुराना निर्माता सुशील पोखरेलको लगानी रहेको यो फिल्म आगामी वैशाख ११ गतेबाट प्रदर्शनमा आउने तयारीमा छ। फिल्ममा सौगात मल्ल, सुहाना थापा, प्रकाश सपुत र सिर्जना अधिकारीको अभिनय रहेको छ।

त्यस्तै, दुई दशकअघि शिव रेग्मीको निर्देशनमा बनेको पारिवारिक ड्रामा ‘सुख-दुख’ को नाममा पनि नयाँ फिल्म बन्ने भएको छ। श्रीकृष्ण श्रेष्ठ, मदनकृष्ण श्रेष्ठ, झरना थापा, मिथिला शर्मा लगायतको अभिनय रहेको पुरानो ‘सुख-दुख’ का गीतहरू ‘कहिले हँसाउने कहिले रुवाउने’, ‘मोहनी लायो नि मलाई’, ‘क्या गज्जबको बात’ आज पनि उत्तिकै लोकप्रिय छन्।

अहिले यही नाममा अभिनेत्री तथा निर्माता नीता ढुङ्गाना अधिकारीले नयाँ फिल्म निर्माणको घोषणा गरेकी छन्। उनले पुरानो फिल्मकी अभिनेत्री मिथिला शर्मालाई अनुबन्ध गरिसकेकी छन्।

रोचक कुरा के छ भने, १० वर्षअघि पनि सत्यराज चौलागाईंले यही नाममा फिल्म बनाउने घोषणा गरेका थिए। उनले ‘सुख दुःख’मा ‘रिटर्न्स’ झुन्ड्याएर सिक्वेल बनाउने चर्चा चलाए पनि सुरज प्रधानको लगानी र एस.पी मुभी मेकरको ब्यानरमा बन्ने भनिएको त्यो फिल्म कहिल्यै बनेन।

यसैगरी, वि.सं. २०३४ सालमा प्रदर्शनमा आएको नेपालको पहिलो रंगीन फिल्म ‘कुमारी’ को नाममा पनि नयाँ फिल्म बनेको छ। तत्कालीन सोभियत संघको तासकन्द फिल्म फेस्टिभलमा समेत प्रदर्शन गरिएको प्रेमबहादुर बस्नेत निर्देशित ऐतिहासिक फिल्मको नाम सापटी लिएर दिनेश राउतले नयाँ फिल्म निर्देशन गरेका छन्।

अभिषेक खड्का र आकृति राजभण्डारीको अभिनय रहेको यो फिल्म आगामी माघ २३ गते प्रदर्शन हुँदैछ। अब यो फिल्मले ३४ सालको ‘कुमारी’ लाई न्याय गर्छ वा नाम मात्रैको हुन्छ, त्यसको प्रतीक्षा बाँकी नै छ।

निर्माताको अनुभव : चर्चाको भ्रम र सिर्जनाको चुनौती
पुराना र स्थापित नाममा फिल्म बनाउँदा बजारमा हाइप सिर्जना गर्न सजिलो देखिए पनि यो कार्य निकै चुनौतीपूर्ण रहेको निर्माताहरूको अनुभव छ। दर्शकले पुरानै फिल्मको स्वाद खोज्ने र दाँज्ने बानीले नयाँ सिर्जना ओझेलमा पर्ने खतरा रहन्छ।

‘माइतीघर’ नाम सापटी लिएर फिल्म बनाएका निर्माता रोहित अधिकारी नामले मात्र हल भरिन्छ भन्ने भ्रमबाट आफू मुक्त भएको बताउँछन्। ६ दशकअघिको चर्चित नाम लिँदा सहजै चर्चा हुने अपेक्षा राखेका उनी अहिले पछुताएको देखिन्छन्।

आफ्नो अनुभव सुनाउँदै अधिकारी भन्छन्, ‘५०-६० वर्षअघि निर्माण भएको माइतीघर आफैँमा राम्रो नाम थियो। हामीले त्यो फिल्ममा न्याय गर्न सकेनौँ कि भन्ने लागेको छ। पुरानो फिल्मको नाम लिएर नयाँ बनाउँदा धेरै चुनौती हुने रहेछन्।’

नाम मात्र होइन, पुराना गीतलाई नयाँ भर्सनमा ल्याउँदा पनि गाली खानुपरेको तितो अनुभव उनीसँग छ। ‘माइतीघर’ मा पुरानै गीत राख्दा उनले आलोचना खेप्नुपर्यो।

‘पुरानो फिल्मको नाम लिएर फिल्म बनाउँदा धेरै चुनौती हुँदो रहेछ। मान्छेहरूले गाली गर्दा रहेछन्,’ उनले भने, ‘हामीले पुरानै गीत लिएका थियौँ। त्यो गीतलाई पुरानोसँग दाँजेर यो भएन, यस्तो भयो भन्ने खाल्का कुराहरू आए। त्यही भएर मैले नयाँ बनाउन लागेको फिल्म ‘भाइटीका’मा पुरानै गीत ‘निधारमा लर्काएर सप्तरंगी टीका’ नराख्ने बिचार गरिसकेँ।’

संगीतकार शम्भुजित बाँस्कोटा र गीतकार दिनेश अधिकारीसँग एक लाख रुपैयाँमा गीत किनिसकेको भए पनि अब त्यो गीत नराख्ने निष्कर्षमा उनी पुगेका छन्।

‘मैले माइतीघरबाट के भोगेँ भने, अधिकांशले पुरानो गीत बिगारेको आरोप लगाउँदा रहेछन्। गाली खाइयो, अब आफ्नै सिर्जना गर्ने र किनेको गीत थाती राख्ने सोचमा छु’, उनले भने।

पुरानो नाम लिएर फिल्म बनाउनुभन्दा नयाँ सिर्जना गर्नेतिर लाग्दा नै बुद्धिमानी हुने उनको निष्कर्ष छ।

यता, ४५ वर्षअघिको ‘परालको आगो’ नाममा नयाँ फिल्म बनाएका निर्माता सुशील पोखरेल पनि यो कामलाई जोखिमपूर्ण मान्छन्। हालै छायाङ्कन सकेका पोखरेल जोखिम मोल्दै आफूले फिल्म निर्माण गरेको बताउँछन्।

‘पुरानो फिल्मको नाममा नयाँ फिल्म निर्माण गर्दा, पुरानोभन्दा राम्रो बनाउन सकियो भने त राम्रै कुरा हो। पुरानो फिल्मको नामले प्रचारको हिसाबले बनाउने हो भने त्यो नराम्रो हो’,  पोखरेल भन्छन्।

नामले प्रचारमा केही सघाउ पुर्याउने भए पनि ‘लिगेसी’ जोगाउनु मुख्य चुनौती रहेको उनको बुझाइ छ।

‘हामीले परालको आगोलाई राम्रो बनाउने कोसिस गरेका छौँ,’ उनले भने, ‘एउटा चुनौती के छ भने पुरानोभन्दा राम्रो फिल्म बनाउन सकियो कि सकिएन भन्ने हो। पुरानोभन्दा राम्रो बनाउन हामी खरो रूपमा उत्रिएका छौँ।’