तिहारको मुखमा रुपन्देहीका फूल किसान उत्साहित, उत्पादन र कारोबार बढ्यो तर माग धान्न अझै मुस्किल

बुटवल : तिहारको आगमनसँगै रुपन्देहीका खेतबारी सयपत्रीको पहेँलो र मखमलीको बैजनी रङले सजिएका छन्।

फूलको मनमोहक सुगन्धले चाडपर्वको रौनक थपेको छ भने वर्षभरिको मिहिनेतले रङ्गिएको खेतबारी हेरेर किसानहरूको अनुहारमा खुसीको चमक छाएको छ।

विगतका वर्षहरूमा भारतीय फूलको दबदबा र उचित बजार नपाएर निराश हुने गरेका किसानहरू यस वर्ष भने स्थानीय सरकारको साथ पाएपछि निकै उत्साहित छन्।

विगतमा भारतीय फूलसँग प्रतिस्पर्धा गर्न नसक्दा लगानी उठाउनै धौ-धौ पर्ने अवस्था थियो। तर, पछिल्लो समय बुटवल उपमहानगर लगायतका स्थानीय निकायले प्लास्टिकका फूल र मालाको प्रयोगमाथि लगाएको प्रतिबन्ध तथा पुष्प खेतीमा दिएको प्रोत्साहनले किसानहरूका लागि सुनौलो अवसर सिर्जना गरेको छ।

यही अवसरको सदुपयोग गर्दै व्यावसायिक फूल खेतीमा होमिएका किसानहरूले यस वर्ष उत्पादन र आम्दानी दुवैमा उल्लेख्य वृद्धि गरेका छन्।

आंकडामा उत्साहजनक वृद्धि
लुम्बिनी प्रदेश कृषि निर्देशनालयको तथ्यांकले पनि किसानहरूको यो उत्साहलाई पुष्टि गर्छ।

निर्देशनालयका अनुसार, यस वर्ष प्रदेशमा ३ लाख २५ हजार किलोग्राम सयपत्री फूल उत्पादन भएको छ, जुन गत वर्षको ३ लाख ८ हजार किलोग्रामको तुलनामा करिब १७ हजार किलोग्रामले बढी हो। मखमली फूलको माला उत्पादन पनि गत वर्षको २४ हजारबाट बढेर यस वर्ष २६ हजार पुगेको छ।

निर्देशनालयका बागवानी विकास निर्देशक सन्देश धितालका अनुसार, उत्पादन वृद्धिसँगै फूल खेती गरिने क्षेत्रफल पनि बढेको छ। गत वर्ष २५.७२ हेक्टरमा सीमित सयपत्री खेती यस वर्ष २७.१ हेक्टरमा विस्तार भएको छ।

‘स्थानीय सरकारको अग्रसरताले फूल खेती व्यावसायिक बन्न थालेको छ। यसले किसानको आयआर्जनमा सुधार ल्याउनुका साथै प्रदेशलाई पुष्प उत्पादनमा आत्मनिर्भर बनाउन मद्दत गरिरहेको छ’, धितालले भने।

यो वृद्धिको प्रभाव कारोबारमा पनि देखिने निश्चित छ। निर्देशनालयले यस वर्षको तिहारमा सयपत्री फूलको मात्रै करिब १३ करोड रुपैयाँको कारोबार हुने अनुमान गरेको छ, जुन गत वर्ष १२ करोड ३४ लाख रुपैयाँ थियो। त्यसैगरी, मखमली फूलको कारोबार पनि १० लाख ५० हजार रुपैयाँ पुग्ने अनुमान छ।

खेतबारीबाटै सफलताको कथा
बुटवल-१५, चम्किपुरमा विगत ५ वर्षदेखि व्यावसायिक फूल खेतीमा रमाइरहेका राजेश कुँवरको अनुहारमा छुट्टै चमक देखिन्छ।

पाँच जना साथीहरूसँग मिलेर १० कठ्ठा क्षेत्रफलमा फूल खेती गरेका उनी भन्छन्, ‘यसपटक फूल असाध्यै राम्रो फुलेको छ, बजारको पनि चिन्ता छैन। हामी निकै उत्साहित छौं।’

उनको बारीमा अहिले फूल टिप्ने र माला उन्ने कामको चटारो छ। स्थानीय १६ जनाभन्दा बढी महिलाले यसबाट रोजगारी पाएका छन्।

‘प्रतिकिलो ४५० देखि ५०० रुपैयाँ वा प्रतिमाला १ रुपैयाँभन्दा बढी मूल्य पाउने आशा छ। लगानी र मिहिनेत दुवै उठेर राम्रो नाफा हुनेमा ढुक्क छौं’, कुँवरले आशा व्यक्त गरे।

त्यस्तै, तिलोत्तमा-४, डिङ्गरनगरमा सामूहिक फूल खेती गर्दै आएकी क्षितिज कृषक समूहकी नवीना भण्डारी पनि यस वर्षको उत्पादनबाट सन्तुष्ट छिन्। उनी पनि राम्रो मूल्य पाउनेमा उत्तिकै आशावादी छिन्।

माग र आपूर्तिको खाडल भने कायमै
स्वदेशी उत्पादनमा उत्साहजनक वृद्धि भए पनि तिहारको बढ्दो माग धान्न अझै गाह्रो रहेको व्यवसायीहरू स्वीकार्छन्।

फ्लोरिकल्चर एसोसिएसन रुपन्देहीका निवर्तमान अध्यक्ष किरण श्रेष्ठका अनुसार, रुपन्देहीमा मात्रै तिहारको समयमा करिब ७० हजार मालाको माग हुन्छ, तर स्थानीय उत्पादनले ४० हजारको हाराहारीमा मात्रै पूर्ति गर्न सक्छ।

‘माग र आपूर्तिबीचको खाडल पुर्न अन्त्यमा भारतबाट केही मात्रामा आयात गर्नुको विकल्प छैन,’ उनले भने, ‘तर खुसीको कुरा, विगतका वर्षहरूमा जस्तो नेपाली किसान नै मारमा पर्ने गरी ठूलो परिमाणमा आयात हुने छैन।’

स्थानीय उत्पादनलाई बजारको व्यवस्था
किसानहरूलाई प्रोत्साहन गर्न र बजारलाई व्यवस्थित बनाउन बुटवल उपमहानगरपालिकाले नगरका ११ वटा मुख्य स्थानमा फूल तथा माला बिक्री केन्द्र तोकेको छ।

ट्राफिक चोक, बीपी चोक, अस्पताल लाइन, राजमार्ग चौराहा, गोलपार्क जस्ता चल्तीका स्थानबाट स्थानीय उत्पादनको बिक्री-वितरण हुनेछ।

नगर प्रमुख खेलराज पाण्डेयले प्लास्टिकजन्य मालालाई निरुत्साहित गर्दै स्थानीय उत्पादनलाई प्रवर्द्धन गर्ने उद्देश्यले यो व्यवस्था मिलाइएको बताए। ‘यसले हाम्रा किसानहरूलाई थप हौसला प्रदान गर्नेछ र उपभोक्ताले पनि ताजा र स्थानीय फूल पाउनेछन्’, उनले भने।

समग्रमा, यस वर्षको तिहारले लुम्बिनी प्रदेशका फूल किसानहरूका लागि नयाँ आशा र अवसर लिएर आएको छ। सरकारी प्रोत्साहन र किसानको मिहिनेतले निरन्तरता पाएमा आगामी दिनमा प्रदेश पुष्प उत्पादनमा आत्मनिर्भर बन्ने बाटोमा अग्रसर देखिन्छ।

कात्तिक १, २०८२ शनिबार १०:५६:१७ मा प्रकाशित

उकेरामा प्रकाशित सामाग्रीबारे प्रतिक्रिया, सल्लाह, सुझाव र कुनै सामाग्री भए [email protected] मा पठाउनु होला।