गणेशमान सिंहको २८औं स्मृति दिवस मनाइँदै
काठमाडौं : नेपाली राजनीतिको त्याग र साहसका प्रतीक, २०४६ सालको जनआन्दोलनका सर्वोच्च कमान्डर गणेशमान सिंहको २८औं स्मृति दिवस आज देशभर विविध कार्यक्रम गरी मनाइँदैछ।
‘लौहपुरुष’का रूपमा परिचित सिंहलाई प्रजातन्त्र स्थापना र पुनर्स्थापनाका लागि उनले पुर्याएको अतुलनीय योगदानको स्मरण गर्दै श्रद्धाञ्जली अर्पण गरिँदैछ।
विसं २०४६ को जनआन्दोलन सफल भएपछि तत्कालीन राजा वीरेन्द्रले प्रधानमन्त्री बन्न गरेको आग्रहलाई अस्वीकार गर्नु सिंहको राजनीतिक जीवनको सबैभन्दा स्मरणीय पक्ष हो।
उनले आफ्ना समकक्षी नेता कृष्णप्रसाद भट्टराईलाई प्रधानमन्त्रीका लागि अघि सार्दै सत्ता-राजनीतिमा त्यागको एक उच्च आदर्श प्रस्तुत गरेका थिए, जुन नेपाली राजनीतिमा आज पनि प्रेरणाको स्रोत मानिन्छ।
विसं १९७२ कात्तिक २४ गते काठमाडौंको खानदानी परिवारमा जन्मेका सिंहले राणाशासन विरुद्धको लडाइँबाट आफ्नो राजनीतिक यात्रा सुरु गरेका थिए। १९९७ सालमा नेपालको पहिलो राजनीतिक दल प्रजा परिषद्को सदस्य बनेर राणाशासन अन्त्य गर्ने अभियानमा लाग्दा उनले कठोर जेल सजाय भोगे।
२००७ सालको क्रान्तिअघि नै भद्रगोल जेल फोडेर भाग्न सफल भएका सिंहले भारतमा निर्वासित जीवन बिताउँदा वीपी कोइरालासँग मिलेर नेपाली राष्ट्रिय कांग्रेसमार्फत प्रजातान्त्रिक आन्दोलनलाई संगठित गरेका थिए। २००७ सालको क्रान्तिमा वीरगञ्ज मोर्चाको नेतृत्व गरेका उनी २०१५ सालको पहिलो जननिर्वाचित सरकारमा वरिष्ठ मन्त्री बने।
२०१७ सालमा राजा महेन्द्रले प्रजातन्त्रको अपहरण गरेपछि सिंहले आठ वर्ष सिंहदरबार र सुन्दरीजल बन्दीगृहमा कठोर कारावास जीवन बिताए। २०२५ मा रिहा भएपछि बीपीसँगै भारतमा निर्वासित उनले २०३३ सालमा राष्ट्रिय एकता तथा मेलमिलापको नीति लिएर स्वदेश फर्किए र पञ्चायती व्यवस्थाविरुद्धको सङ्घर्षलाई निरन्तरता दिए।
बीपीको निधनपछि नेपाली कांग्रेसका सर्वोच्च नेताका रूपमा उनले २०३६ सालको विद्यार्थी आन्दोलन, जनमत सङ्ग्रह र २०४२ सालको सत्याग्रहको सफल नेतृत्व गरे।
गणेशमान सिंहको राजनीतिक जीवनको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण उपलब्धि २०४६ सालको जनआन्दोलन थियो। उनको नेतृत्वमा वामपन्थी शक्तिहरूसँग ऐतिहासिक कार्यगत एकता सम्भव भयो र उनी आन्दोलनको "सर्वोच्च कमान्डर" बने। उनको कुशल नेतृत्वकै कारण निरङ्कुश पञ्चायती व्यवस्था ढल्न सफल भयो र देशमा बहुदलीय प्रजातन्त्र पुनर्स्थापित भयो।
उनको निधन २०५४ साल असोज २ गते भएको थियो। उनको स्मृतिमा आज नेपाली कांग्रेस र उसका भ्रातृ संस्थाहरूले विभिन्न कार्यक्रम आयोजना गरेका छन्। बिहान शोभाभगवतीस्थित उनको शालिकमा माल्यार्पण गरी सिंहप्रति श्रद्धासुमन अर्पण गरिएको छ।
असोज २, २०८२ बिहीबार ०८:११:३४ मा प्रकाशित
उकेरामा प्रकाशित सामाग्रीबारे प्रतिक्रिया, सल्लाह, सुझाव र कुनै सामाग्री भए [email protected] मा पठाउनु होला।
