रुस-युक्रेन युद्ध : युक्रेनले नेटो सदस्यता र क्राइमिया नपाउने ट्रम्पको घोषणा, ‘नेटो-जस्तै’ सुरक्षा ग्यारेन्टीमा पुटिन पनि सहमत

एजेन्सी : अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले युक्रेनलाई नेटोमा सामेल नगरिने र सन् २०१४ देखि रुसको कब्जामा रहेको क्राइमिया पनि फिर्ता नहुने स्पष्ट पारेका छन्।

यो घोषणा युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीसँग आज ह्वाइट हाउसमा हुने महत्त्वपूर्ण भेटवार्ताको पूर्वसन्ध्यामा आएको हो, जसले युद्ध अन्त्यको सम्भावित खाकामाथि विश्वको ध्यान तानेको छ।

अर्कोतर्फ, ट्रम्पका विशेष दूतले रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिन युक्रेनलाई ‘नेटो-जस्तै’ सुरक्षा ग्यारेन्टी दिन सहमत भएको खुलासा गरेका छन्, जसले वार्तालाई नयाँ मोड दिएको छ।

सोमबार सामाजिक सञ्जाल पोस्टमा ट्रम्पले लेखेका छन्, ‘जेलेन्स्कीले चाहेमा रुससँग चलिरहेको युद्ध तुरुन्तै अन्त्य हुन सक्छ। सबै कुरा यसमा निर्भर गर्छ कि जेलेन्स्की लडाइँ जारी राख्न चाहन्छन् वा शान्तिको बाटो रोज्छन्।’

उनले १२ वर्षअघि बाराक ओबामाको कार्यकालमा बिना कुनै गोली चलेको अवस्थामा क्राइमिया रुसलाई सुम्पिएको र युक्रेन नेटोमा सामेल नभएको स्मरण गराउँदै भने, ‘केही कुराहरू कहिल्यै परिवर्तन हुँदैनन्।’

उनको यो भनाइले युक्रेनको जमिनमा रुसी कब्जालाई मान्यता दिने संकेत गरेको रूपमा विश्लेषण गरिएको छ।

के हो ‘नेटो-जस्तै’ सुरक्षा ग्यारेन्टी?
अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पका विशेष दूत स्टिभ विटकफले सीएनएनलाई दिएको अन्तर्वार्तामा बताएअनुसार, गत हप्ता अलास्कामा भएको भेटमा पुटिन युक्रेनलाई नेटो-जस्तै सुरक्षा ग्यारेन्टी दिन तयार भएका छन्।

‘पुटिनले युक्रेनलाई नेटो सदस्यता दिनु रुसका लागि रेड लाइन भएको र त्यसमा कहिल्यै सहमत नहुने स्पष्ट पारेका छन्’, विटकफले भने।

प्रस्तावित सम्झौताअनुसार, अमेरिका र युरोपेली देशहरूले युक्रेनलाई नेटोको धारा ५ जस्तै सुरक्षा व्यवस्था प्रदान गर्नेछन्। नेटोको धारा ५ अनुसार, कुनै एक सदस्य राष्ट्रमाथिको आक्रमण सबै सदस्यमाथिको आक्रमण मानिन्छ र सबै मिलेर त्यसको जवाफ दिन्छन्।

जेलेन्स्कीको सशर्त स्वागत र विगतको तनाव
युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीले सुरक्षा ग्यारेन्टी दिने अमेरिकी प्रस्तावको स्वागत गर्दै यसलाई ‘ऐतिहासिक’ भनेका छन्, तर उनले केही शर्तहरू पनि अघि सारेका छन्।

‘यो ग्यारेन्टी केवल कागजमा सीमित हुनुहुँदैन र यसमा युरोपको सक्रिय सहभागिता आवश्यक छ’, उनले भने।

जेलेन्स्कीले युरोपेली देशहरूलाई एकजुट रहन आग्रह गर्दै भने, ‘सन् २०२२ मा युद्ध सुरु हुँदा युरोपले जसरी एकता देखाएको थियो, वास्तविक शान्तिका लागि अहिले पनि त्यस्तै बलियो एकता आवश्यक छ।’

आज ह्वाइट हाउसमा हुने बैठकमा जेलेन्स्कीसँगै फ्रान्सका राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रों, जर्मनीका चान्सलर फ्रेडरिक मर्त्ज, बेलायतका प्रधानमन्त्री कीर स्टार्मर र युरोपेली संघकी प्रमुख उर्सुला भोन डेर लेयनलगायतका नेताहरू पनि सहभागी हुनेछन्।

पछिल्लो ७ महिनामा ट्रम्प र जेलेन्स्कीको यो तेस्रो भेट हो। यसअघि फेब्रुअरी २८ मा ह्वाइट हाउसमा भएको भेटमा दुई नेताबीच चर्काचर्की परेको थियो। त्यसबेला ट्रम्पले जेलेन्स्की अमेरिकी सहयोगप्रति कृतज्ञ नभएको र जुवा खेलेको आरोपपछि वार्ता विना निष्कर्ष टुङ्गिएको थियो।

ट्रम्प-पुटिनको ३ घण्टे गोप्य वार्ता
गत हप्ता अलास्कामा ट्रम्प र पुटिनबीच युक्रेन युद्ध अन्त्य गर्ने विषयमा करिब ३ घण्टा लामो बैठक भएको थियो। बैठकपछि आयोजित १२ मिनेटको संयुक्त प्रेस सम्मेलनमा दुवै नेताले पत्रकारहरूको कुनै पनि प्रश्नको जवाफ दिएनन्।

ट्रम्पले बैठकलाई ‘अत्यन्तै सकारात्मक’ भन्दै १० मा १० अंक दिए तर कुनै सम्झौता नभएको बताए। उता, पुटिनले रुसको सुरक्षा आफ्नो पहिलो प्राथमिकता भएको बताउँदै अर्को बैठक मस्कोमा गर्न प्रस्ताव गरेका थिए।

युद्ध अन्त्यको मुख्य अड्चन जमिनको विषयमा छ। रुसले युक्रेनको क्राइमिया, डोनेट्स्क, लुहान्स्क, खेरसोन र जापोरिज्जिया लगायतका करिब २० प्रतिशत भूभाग कब्जा गरेको छ र त्यसलाई आफ्नो ‘सामरिक र ऐतिहासिक सम्पदा’ भन्दै छाड्न तयार छैन।

अर्कोतर्फ, जेलेन्स्कीले युक्रेनको एक इन्च जमिन पनि नछाड्ने अडान राख्दै आएका छन्। उनको तर्क छ कि यदि युक्रेन अहिले पछि हट्यो भने देशको सार्वभौमसत्ता कमजोर हुनेछ र यसले रुसलाई भविष्यमा थप आक्रमण गर्न उक्साउनेछ। जेलेन्स्की बिना कुनै शर्त युद्धविराम र रुसी सेनाको फिर्ताको माग गरिरहेका छन्।

आजको बैठकले यी दुई विपरीत अडानहरूबीच कसरी सन्तुलन खोज्छ र प्रस्तावित सुरक्षा ग्यारेन्टीको बदलामा युक्रेनले के-कस्तो सम्झौता गर्नुपर्नेछ भन्ने कुराले नै युद्धको भविष्य निर्धारण गर्नेछ।

भदौ २, २०८२ सोमबार १०:२९:४९ मा प्रकाशित

उकेरामा प्रकाशित सामाग्रीबारे प्रतिक्रिया, सल्लाह, सुझाव र कुनै सामाग्री भए [email protected] मा पठाउनु होला।