ट्रम्पको ट्यारिफ धम्कीपछि भारतको जवाफ : अमेरिकाले पनि रुससँग अर्बौंको व्यापार गरिरहेको छ नि!

काठमाडौं : अमेरिकी पूर्वराष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले सोमबार भारतमाथि ‘अझ धेरै ट्यारिफ’ लगाउने धम्की दिएपछि भारतले पहिलो पटक अमेरिकाको नाम लिएर जवाफ फर्काएको छ।

भारतले अमेरिका र युरोपेली संघ आफैँले रुससँग गरिरहेको व्यापारको आँकडा प्रस्तुत गर्दै आफूलाई मात्र निशाना बनाउनु अनुचित भएको बताएको हो।

सोमबार डोनाल्ड ट्रम्पले सामाजिक सञ्जालमा लेखेका थिए, ‘रुसको आक्रमणमा कति मानिस मारिँदैछन् भन्ने कुरामा भारतलाई कुनै मतलब छैन। त्यसैले, म भारतमाथि लगाइने ट्यारिफ बढाउन गइरहेको छु।’

यसको जवाफमा भारतले अमेरिका र युरोपले नै रुसबाट गरिरहेको आयातको तथ्याङ्क सार्वजनिक गर्दै कडा प्रतिक्रिया दिएको हो।

‘अमेरिकाले आफ्नो आणविक उद्योगका लागि रुसबाट युरेनियम हेक्साफ्लोराइड, विद्युतीय गाडी उद्योगका लागि प्यालेडियम, मल र रसायन आयात जारी राखेको छ। युरोपेली संघको अवस्था पनि उस्तै छ। यस्तो अवस्थामा भारतलाई मात्र निशाना बनाउनु अनुचित र तर्कहीन छ। हामी आफ्नो राष्ट्रिय हितको रक्षाका लागि हरेक आवश्यक कदम उठाउनेछौँ’,  भारतीय विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ता रणधीर जायसवालले भने।

यस्ता छन् भारतका तर्क
युक्रेन द्वन्द्वपछि अमेरिकाले नै विश्वव्यापी ऊर्जा बजारको स्थिरताका लागि भारतलाई रुसी तेल आयात गर्न प्रोत्साहित गरेको थियो। भारतको आयातको मुख्य उद्देश्य भारतीय उपभोक्ताका लागि सस्तो र किफायती ऊर्जा उपलब्ध गराउनु हो।

भारतको आलोचना गर्ने देशहरू आफैँ रुससँग ठूलो मात्रामा व्यापार गरिरहेका छन्। सन् २०२४ मा युरोपेली संघको रुससँगको द्विपक्षीय वस्तु व्यापार ६७.५ अर्ब युरो थियो, जुन रुससँगको भारतको कुल व्यापारभन्दा निकै बढी हो।

युरोप-रुस व्यापारमा ऊर्जा मात्र नभई मल, खानीजन्य उत्पादन, रसायन, फलाम, स्टिल, मेसिनरी र यातायातका उपकरणहरू पनि सामेल छन्। जहाँसम्म अमेरिकाको कुरा छ, उसले आफ्नो आणविक उद्योगका लागि रुसबाट युरेनियम हेक्साफ्लोराइड, विद्युतीय गाडी उद्योगका लागि प्यालेडियम, मल र रसायन आयात गरिरहेको छ। यसकारण भारतलाई मात्र निशाना बनाउनु गलत छ।

चीनमाथि भने ट्रम्प मौन
आफ्नै ‘ट्यारिफ वार’मा अल्झिएका ट्रम्प भारत र रुसमाथि आक्रामक देखिए पनि चीनको विषयमा भने मौन छन्। जबकि तथ्याङ्कले देखाउँछ कि रुसबाट कच्चा तेलको सबैभन्दा ठूलो खरिदकर्ता चीन हो।

डिसेम्बर २०२२ देखि जुन २०२५ सम्म रुसको कुल कच्चा तेल निर्यातको ४७ प्रतिशत हिस्सा चीनले खरिद गरेको छ। सोही अवधिमा भारतले ३८ प्रतिशत, र युरोपेली संघ तथा टर्कीले ६-६ प्रतिशत आयात गरेका छन्।

ट्यारिफको धम्की दिने अमेरिकाले आफैँले सन् २०२४ मा रुसबाट ३ अर्ब डलरको सामान आयात गरेको थियो। यस वर्षको पहिलो पाँच महिनामा मात्रै अमेरिकाले रुसबाट २.०९ अर्ब डलरको आयात गरिसकेको छ, जुन गत वर्षको सोही अवधिको तुलनामा २४ प्रतिशत बढी हो।

ट्रम्पका सल्लाहकारको भनाइ
अमेरिकी पूर्वराष्ट्रपति ट्रम्पका सल्लाहकार स्टिफन मिलरले सोमबार भारतले अमेरिकासँग इमान्दारीपूर्वक व्यवहार नगरेको आरोप लगाए।

उनले फक्स न्युजसँगको अन्तर्वार्तामा भने, ‘भारत आफूलाई हाम्रो निकट सहयोगी बताउँछ, तर हाम्रा सामानहरूलाई स्वीकृति दिँदैन र अमेरिकी सामानमाथि भारी ट्यारिफ लगाउँछ।’

मिलरले भारतले रुसबाट तेल किनेर युक्रेन युद्धलाई अप्रत्यक्ष रूपमा आर्थिक सहयोग गरिरहेको आरोप लगाए।

यद्यपि, उनले ट्रम्प र मोदीको सम्बन्ध निकै राम्रो रहेको स्वीकार्दै यदि भारतले सन्तुलन नबनाए अमेरिकासँग सबै विकल्प खुला रहेको चेतावनी दिए।

भारतीय कम्पनीले रुसी तेल खरिद घटाउँदै
समाचार एजेन्सी रोयटर्सले ३० जुलाईको आफ्नो रिपोर्टमा भारतीय तेल कम्पनीहरूले रुसी तेलको खरिद लगभग बन्द गरेको लेखेको थियो।

यसको कारण रुसले दिने छुटमा कमी आउनु र ढुवानीमा समस्या देखिनु रहेको बताइएको थियो। पछिल्लो समय रुसी तेलमा पाइने छुट सन् २०२२ यताकै सबैभन्दा कम भएको छ, जसकारण भारतीय रिफाइनरीहरूले रुसी तेल कम किनिरहेका छन्।

अप्रिलमा ट्रम्पको ट्यारिफ घोषणापछि भारतले अमेरिकाबाट कच्चा तेलको खरिद दोब्बर बनाएको छ। अप्रिल-जुन त्रैमासिकमा अमेरिकाबाट हुने तेल आयातमा वार्षिक ११४ प्रतिशतको वृद्धि भएको छ। यसले देखाउँछ कि भारत अमेरिकी दबाबपछि व्यापारिक रणनीति परिवर्तन गरिरहेको छ।

साउन २०, २०८२ मंगलबार ११:५५:३४ मा प्रकाशित

उकेरामा प्रकाशित सामाग्रीबारे प्रतिक्रिया, सल्लाह, सुझाव र कुनै सामाग्री भए [email protected] मा पठाउनु होला।