दरबार हत्याकाण्डको २४औं स्मृति दिवस : रहस्यमै वीरेन्द्र वंशको अन्त्य, नेपाली इतिहासको कहालीलाग्दो पाटो

दरबार हत्याकाण्डको २४औं स्मृति दिवस : रहस्यमै वीरेन्द्र वंशको अन्त्य, नेपाली इतिहासको कहालीलाग्दो पाटो

काठमाडौं : नेपाली इतिहासको सबैभन्दा रहस्यमय र कहालीलाग्दो घटना मानिने नारायणहिटी राजदरबार हत्याकाण्डको २४औं स्मृति दिवस आज मनाइँदैछ।

आजभन्दा ठीक २४ वर्षअघि २०५८ जेठ १९ गते राति राजदरबारभित्र भएको गोलीकाण्डमा तत्कालीन राजा वीरेन्द्र शाहसहित उनको सम्पूर्ण वंशको अन्त्य भएको थियो।

नारायणहिटी राजदरबारमा आयोजित पारिवारिक जमघट तथा भोज चलिरहेका बेला भएको यो अकल्पनीय घटनाले सिङ्गो देशलाई स्तब्ध बनाएको थियो।

घटनामा राजा वीरेन्द्र, रानी ऐश्वर्य, युवराज दीपेन्द्र, अधिराजकुमार नीराजन, अधिराजकुमारी श्रुति, राजा वीरेन्द्रका कान्छा भाइ धीरेन्द्र, शान्ति सिंह, श्रद्धा शाह, जयन्ती शाह, कुमार खड्गविक्रम शाह लगायत १० जना राजपरिवारका सदस्यले ज्यान गुमाएका थिए।

गोली लागेर गम्भीर घाइते भएका तत्कालीन युवराज दीपेन्द्रलाई अर्धचेत अवस्थामै संवैधानिक व्यवस्थाअनुसार राजा घोषणा गरिए पनि उनको अवस्था नाजुक थियो। अस्पतालमा उपचाररत दीपेन्द्रको जेठ २२ गते निधन भएपछि तत्कालीन अधिराजकुमार ज्ञानेन्द्र शाहले राजगद्दी सम्हालेका थिए।

घटनाको छानबिन गर्न तत्कालीन प्रधानन्यायाधीश केशवप्रसाद उपाध्याय र सभामुख तारानाथ रानाभाट सम्मिलित एक उच्चस्तरीय समिति गठन गरिएको थियो।

समितिले युवराज दीपेन्द्रले पारिवारिक विवाद र आवेगमा आएर गोली चलाएको र अन्ततः आफैंलाई गोली हानेको प्रतिवेदन दिएको थियो।तर, यो सरकारी प्रतिवेदनलाई आम नेपाली जनताले सहजै स्वीकार गरेनन्।

घटनाको प्रकृति, त्यसको समय, प्रत्यक्षदर्शीहरूको अभाव र अनेक विरोधाभासका कारण यो घटनाको सत्यतामाथि सधैं प्रश्नचिह्न खडा भयो र विभिन्न अड्कलबाजी तथा षड्यन्त्रका सिद्धान्तहरू आजसम्म पनि कायमै छन्।

जनतामा अत्यन्त लोकप्रिय र संवैधानिक राजतन्त्रको पक्षधर मानिने राजा वीरेन्द्र र उनको वंशको यसरी रहस्यमय ढंगले भएको अन्त्यले नेपालको राजनीतिमा गहिरो प्रभाव पार्यो। यस घटनापछि राजसंस्थाप्रतिको जनआस्थामा कमी आउन थालेको र अन्ततः यसले नेपालबाट राजतन्त्रको अन्त्यका लागि पनि मार्ग प्रशस्त गरेको धेरैको विश्लेषण छ।

आज २४ वर्ष बितिसक्दा पनि यस घटनाको वास्तविक कारण र सत्यता अझै रहस्यकै गर्भमा रहेको छ। जेठ १९ गतेलाई नेपालीहरूले एउटा दुःखद दिनका रूपमा सम्झन्छन् र दरबार हत्याकाण्डलाई नेपाली इतिहासको एउटा कालो दिन मानिन्छ।

यस अवसरमा आज विभिन्न संघसंस्था र व्यक्तिहरूले दिवंगत राजा वीरेन्द्र र उनको परिवारप्रति श्रद्धाञ्जलि अर्पण गर्दैछन्। काठमाडौं लगायतका विभिन्न स्थानमा श्रद्धाञ्जलि सभा, दीप प्रज्ज्वलन र सालिकमा माल्यार्पण गरी दिवंगत आत्माको चीर शान्तिको कामना गरिने कार्यक्रमहरू रहेका छन्।

जेठ १९, २०८२ सोमबार ०८:०१:०७ मा प्रकाशित

उकेरामा प्रकाशित सामाग्रीबारे प्रतिक्रिया, सल्लाह, सुझाव र कुनै सामाग्री भए ukeraanews@gmail.com मा पठाउनु होला।